Wednesday, November 4, 2009

Haidawi Khuo a Misau leh Zou Tangvalpa

Haidawi Khuo a
Misau leh Zou Tangvalpa

"Ka tuh aw ka nu tum; ka zabeel aw Haidawi ateeng Thanglam khen" chi'n misau khat ana kikou zel achi uhi. (Haidawi khu kho kumlui vawt a kigen ahizieh in Haidawi accent khu i Zou ham original hi diing in gintat ahuoi hi). Tua misaupa'n mihingte ana patausah gige a, khenkhat ana ne jel hi. Haam a giehkhawm tangval ni in nitaah chieng in a nungahte uh ava heel zel ua, kholai a muolsuong kidawte munkhat ah ana ki-ngah jel ua, nitaah teng a liengtung khan kikhel in khat in khatpa a liengtung ah khang in a haam uh ana zuon jel uhi. Hun bangtan amakhat tambang a liengtung khan kikhel a akipuoh zou un misaupa'n ana theidapta hi.

Misaupa zong mihing a kileem in jaan khat tua muolsuong kidawte tung ah ana touta hi. Lawmtate lawmpa'n a lawm khatpa ana ngah ngah a, ang peitheita sih a, jankim ang hi in a lawmpa zong haam lang zuon in ana peisanta hi. Khatpa zong a nungah helna apat jankim tuom a ang pei leh misaupa mihing a kileempa'n a ki-ngahna ngai uh muolsuong kidawte tung ah ana ngah hi. Ama'n zong tua misaupa a lawmpa hiva chi in aliengtung ah a kikhaptou pai hi. Misaupa zong dingtou pai in khoning lang a zotpita a, mihingpa'n a lawmpa'n a chiemmuina a khoning lang ang zotpi hiva chi'n misaupa liengtung ah a chiemmui kawmkawm hi.

Misaupa'n lah dawng lou in a peipi mielmuol a, a tawpna ah khoning ang tungtah un misaupa zong mihing a kileem pen misau ma suoh diing in ang khang hulhulta hi. Mihingpa a kitung a, a kitung zouta sih hi. China diing theilou in a puon leh akhut akeng a kimai kawikawi a,hilezong zum-le-hiem bangma amu tasih hi. Chimaw kisa seng seng leh a china diing theilou in alu ang khoi leh a nungahnu'n asam hoitah a atum pieh, saki hiem mama khat a akil pieh khu ang maikhata laijang hi. (Khanglui lai in pasalte'n atuh uh atum ua, saki hiem mama khat in a kil uhi. Tua saki khu a galvan uh ahipai hi). Amapa'n zong kakha-katam chilou in thakhat in tua saki hiem mama lakhie in misaupa mittang tegel a dawtthep piehta hi. Misaupa zong kikou mang gawp in mihingpa tuolsena'n aneita a, tuol ah mihingpa meehlia diing in amai pelpol hi. Vangphathuoitah in mihngpa khu singluong golpikhat gei ah ana tu a, tua singluong nuoi ah kibu in misaupa'n a maikha tasih hi. Tuazou sawtlou in misaupa laitat in akiim-apaam a singte nuoimal sieng in asipta dingdeng hi. Mihingpa lah kipia ngamlou leh naah zong naah ging ngamlou in singluong nuoi ah a kibu denta hi.

Zingkaal khuo ang vaah in haam a sawmgiehte leh khosung a pasal muonhuoi zousie kikhawm in mimangpa sui diing in ang kipanta uhi. Janlai a misaupa kikouna leh husahna tawmte za uh ahiman in tualang ang zuonpaita vingveng uhi. Khogei ah gamkuom lienpikhat lou kivatsa leh sing kitusa bang in ana pheng zengzung a, mihingpa amin tawh ahat uleh singluong nuoi apat chi kithing dildel in ang thoutouta hi. Hoitah a ang zen dam zou un athu umdan adoh uleh athu umdan zousie mihingpa'n ahilta hi.

Khomite zong kipan pai in misau luong diing asui suita ua, misau luong chie pha diing shiluong bangma aum sih hi. Atawp tawp in munkhat ah thangkhit shisa khat amu ua, aet uleh amit ana kidotthep pieh hi. Tua thangkhit shisa pen la in mei in a haltumta uhi. Tuami ni apat khangluite'n nitumzou chieng apat liengtung a kipuoh chi khu a lipkhap mama ua, koima a kiposah sih uhi.

Tualeh jankim apat jingkaal lang 2:00 am tan khu mihingte leh zu-le-va iimut hun ahia, tua hun chieng in kholai ah mishihate, hazau, dawisie, kausie, gamhuoite, pheisam leh hangneelte vah hun ahizieh in tua hun a kholai vaahte leh gampawtte hagau aman paipai uh chi'n tua hun a gimneisah mama uhi. Gam pawtna a miel in ang la leh jankim chieng a munkhat teitei a thawm neilou a um ahiei, iimut khinkhian diing ahi hi. Tua hun pen mihingte leh zu-le-va iimut hun ahita a, mishihate, hazau, dawisie-kausie, gamhuoite leh pheisam hangneelte vah hun ahita hi.

Tua hun laitah in "Tui Siengthou" a kidim hi. Tui siengthou dim diingte zong hoitah a kisingsa a luigei mama a gieh a, tua hun laitah a mishihate, hazau, dawisie, kausie, gamhuoite, pheisam leh hangneelte'n a theilou kaal ua tomkhat sung a adip meng meng uh ahi hi. Tua Tui Siengthou (Kichiemna tui) khu hun kikhel kuon laita - mihing leh mishi (jankim) ahiei mishi leh mihing (Aah masa khuon - 2:00 am masang lien) a kidim ahi hi. Tua tui pen koima sauthang lou - mishite sauna apat a zong siengthou manta, mihingte leh zu-le-vate'n lah sau man nailou china ahi hi. Tua khu Tui Siengthou (Chiem tui or kichiemna tui) kichi ahi hi. Tuami tui dawn a kichiemte khu asawng teitei hi achi uhi.

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

No comments: