Penglam Tangthu
Nidanglai in Zou khokhat ah Penglam kichi khat pasal ana um hi. Ama khu milamdang leh mitawh kibanglou (unique) mi khat ana hi hi. Amapa a shina diingte ah apil mama a, hilezong apil hiva ichileh lah amot in amo veve hi. Sil lamdangtah leh mothuoi tahte zong a bawlkawi kawi hi. Khatvei tengin a maw hiva ichileh ana pil zel a, apil hiva ichi leh ana mo thepthup zel hi.
PENGLAM LEH A PI AAIKO SAWHNA: Nikhat Penglam a naupan lai in a pi tawh Aaikuo sawh diingin ang kuonta uhi. Luita leh shii lah ang sawh toutouta uhi. Bangtan amakhat ang sawhzou un Penglam in a aaiko sunga singhui khat tu in api kungah zuou bawlin, "Pi aw, aai in ka khut ang keipieh a, ang ha nuom sih hi" chi'n a khut ala nuomta sih hi. A pi zong lungkham seng kisa'n 'bang chileh Penglam khut aai in aha theima de aw?' chi'n ang ngaituo tuota hi. Penglam zong nasakhem kipang in api kungah a kapkhemta hi. A pi zong a beidot chiengin Penglam in, "Pi aw, isahlam deu, muoltungah bangchi leh aaipi'n ka khut ang hathei diing amah chi i gal a loukuonte va galdoh in" achita hi. Api zong kipapai in asah deu ua muoltunglam ang zuonta hi. Tuakaal in Penglam zong akhut lakhie in luitaw langah ana taisuh paita hi. Api zong muol tung ang tuntah in "Ka gal a lou kuonte aw, ka tupa Penglam khut aaipi'n akei a aha nuomta sih hi. Bangchileh Penglam khut aaipi'n aha thei diei?" chi'n ang galdoh chiei chieita hi. Penglam in zong luitaw langa muolgal khatlang apat in, "A pi su luleh dam tava" chi'n ana dawng hi. Tuazou in Penglam zong hing tai kia vingveng in aaikuo sunga akhut ana guonglut kia a, a pi tun ana ngahta hi.
A pi ang tuntah in, "Pi aw, i gallanga loukuonte'n bang achi uoi?" chi'n adongta hi. A pi'n a thuzah pen a hilnuomta sih hi. Penglam zong nasa seng kipang in akap zel a, a pi zong gal a loukuonte vadong kia diingin ang kipan kiata hi. A pi muoltunga a katou chiengin Penglam zong luitaw langa muolkhat pen ah ana taizel hi. A pi'n muol tung ang tuntah in "Ka gal a lou kuonte aw, ka tupa Penglam khut aaipi'n akei a aha nuomta sih hi. Bangchileh Penglam khut aaipi'n aha thei diei?" chi'n ang galdoh kiata hi. Penglam zong hing kipankia leuleu in, "A pi su luleh damta va ee" chi'n ana dawng kiata hi. Tuazou chiengin hing taikia pai in aaikuo ah akhut ana thunlut kia zel hi.
A pi zong ang tuntah in Penglam in, "Pi aw, i gallanga loukuonte'n bang achi uoi?" chi'n ana dong kiata hi. A pi'n a thuzah pen a hilnuom zeelta sih hi. Penglam zong nasa seng kipang in akap zel a, a pi zong gal a loukuonte vadong kia diingin ang kipan kiata hi. A pi muoltunga a katou tah chiengin Penglam zong tuitaw langa muol ah ana tai vingveng kiata hi. A pi'n, "Ka gal a lou kuonte aw, ka tupa Penglam khut aaipi'n akei a aha nuomta sih hi. Bangchileh Penglam khut aaipi'n aha thei diei?" chi'n ang galdoh kiata hi. Penglam zong hing kipankia leuleu in, "A pi su luleh damta va ee" chi'n ana dawng kiata hi. Tuazou chiengin hing taikia pai in aaikuo ah akhut ana thunlut kia zel hi. Thumvei vingveng a doh zou nua a "A pi su luleh damta va" chi dawnna mu ahiziehin a tawp in a pi in zong a thuzah gingta pien in Penglam kungah "A pi su luleh damta va achi uhi" chi'n agenta hi. Tuachi'n a pi tawh a lumkhawmta ua, a lupkhawm zou un Penglam in zong a khut aaikuo apat in a lakhe paita hi. A pi in Penglam kungah, "Tami thu na pu kungah gen mawng mawng suo izaw" achi a, vaipei zong a kizawhta sih uhi. A pi tung masa in Penglam bakhat zou chienga tung diingin a houlimta uhi.
PENGLAM PEEHNAAL TUNGAH KI AWMTHOL: A pi peizou in Penglam ang khodah leh gul khatin peehnaal sing luibang leh luibang kawmtuo a kipua khat azui amuta hi. "Gul nouchiengin tuabang zuithei ahileh ke'n zong zuithei vang" chi'n tua peehnaal singluong tungah gul bangin a awm in ang kithol sawmta hi. A bullang themkhat a zuithei sam a, hilezong alai ang tuntah in kithol thei nawnlou banah a peelnaal khu naal sengin Penglam zong luisung buonnawi lah sena'n a kineita hi. Buonnawi lah apat pawtkhe theilou in aumta a, a kikou kou leh luigaal ah hunpi khat in ava delta a, a ngiih hi. Penglam in zong, "Tuana bangma bawllou a nang ngiih sangin hing kilah inlen tui ah hing sawpsieng inlen, kasa hing kineeh lechin na mul maam zoteeh ven" achi hi. A humpi zong kipan pai in Penglam khu a kamah a kuoldop pai a a hanga tuili khat a sawpsienga neeh mai diingin ang kithawita hi. Tuili ang tuntah un Penglam in asah a naulaigui gate kawh in "Tuanah ka u-le-naute kei hun diingin a teipi leh thalpi tawh sisan kai niainuai in hing kuon uh ee, kitaimang meng meng aw" chi'a humpi kunga achi leh humpi zong zauseng sengin a thalsai in a taimangta hi. Tuana tuili sungah Penglam hoitah in a kisil a, innlang ang zuonta hi.
PENGLAM LEH A PU KIZUANA: Penglam inn ang tunin a pi ana tungta hi. A pu'n a temta zangnuom in Penglam kungah, "Penglam ka temta napuoh pen heia nang nuasie hita?" achi leh Penglam in zong "Eh, ka pi tawh ka lupkhawmna ua kang manghil hi ei" chi'n a dawngkhata laizang hi. A pi'n genlou diing achi pen Penglam in ang genkhata hi. A pu zong thangpai sengseng in Penglam zuakhiet diing chi'n bawmlaang lienpi khat ang phanta hi. Penglam in, "Pu, tami bang dila?" achileh "I uital pi ka puohna di" chi'n a pu'n a dawng hi. A bawmlaang ang phanzou tah in "Penglam nang hing kite vawile na kita ei" achi leh Penglam zong a bawmlaang sungah a kite diingin ang lutta hi. Thakhat in a pu'n a bawmlaang kam hupai in a sungah Penglam ang khumta hi. Tuazou in khovengte kungah Penglam zua diing chi'n a bawmlaang ang pota hi. A khovengte uh khuo ang tuntah in, "Ka tupa Penglam zua ing ee, adei na um uleh" chi'n ang kikouta hi. "Bangza man diing ahiei?" "Sielpi noukai khat" chi'n ang kidawpta uhi. Aman diing ang kideeh lai un bawmlaang sunga um Penglam zong hing kikou in, "Ka pu zua ing ee, adei na um uleh." "Bangza man diing?" "Natang khil khat" achi leh Penglam in apu a khawngta hi. Tuachi'n khovengte'n Penglam pu aleizawta ua, Penglam ang suohta ta hi.
PENGLAM TOBINGTE KHUO AH: Penglam leh apu kizuanate khuo khu ataw uh abing hi. (Tam khu theichet ahisih. A taw uh bing tahtah ama, ahilou leh bang amah chi theichet ahisih hi) Penglam dailenna vamu putsat ua, lamdang sa in Penglam ang dongta uhi. Penglam in zong tovang nopdan a genpi chieng un a khomite zong tovang nei diing a ut mama uhi.
Penglam in "Tovang nei diing na ut tahtah uleh tumphuol khat hing sep un, na taw uh hing vu pieh vang" achita hi. Khomite zong ang utta ua, tumphuol khat sep in, siatuul golpikhat Penglam in ang emta hi. Siatuul ang san tah in a tokuo uh aban ban in ang vu pieh a, a vu masa sa in naa sa sengseng in a kisat litlit uhi. Penglam in zong "Na lawmte uh nuomsa seng in a liing dildel u khu" achi chieng in a dangte zong a thanuom semsem uhi. Tuachi'n Penglam in a khojang un a taw uh a vu piehta hi.
TUILUT KIDEMNA: Penglam in zong innlang ang zuanta hi. A khuo uh atun masang in khokhat ang tungta hi. Tua khuo pen tuipang a khokhat ahi hi. Tua khote'n Penglam tuilut kidempi diing in achiel uhi. Penglam in zong kihatsah deu mai in "Tuilut kidem diing ihileh taubeel khat chiet i kawng a igaah diing, tua tawh tui lut diing" ang chita a, a kidempi diingte'n zong ang thukimta uhi.
Penglam in zong a taubeel taw vutvang in a kawng ah ang khita hi. A unpi un tui ang lutta ua, a lawmte taubeel khu ataw kivut vang lou ahizieh in tuisung apat ang pusuoh theita sih uhi. Penglam a pen a taw kivutvang ahizieh in ang pusuoh thei hi. A khosung uh ang zuon a, khonupite'n a pasalte uh hei a vaitham ahiei chia Penglam adoh uleh ama'n zong "Uimuol ah, thanmuol ah um nalai uh ee" chi'n adawng hi. Tami achina pen a pasalte uh tuinuoi a aui-athan (a namsie leh amuot diing china) a um diing achina dan ahi.
PENGLAM IN VA KHAT MAN: Nikhat Penglam vabeng diingin ang kuonta hi. Tuineeh hang deu ah va khat "Avara tokorop thah" chi'a ham valuang khat amu a asaili tawh a kap leh akha a amanta hi. A va ashi vangin a sisan khu "Avara tokorop thah" chi'n aham nalai hi. Penglam zong tuikhuh a nungah tuitawite kungah tui dawn diingin ang peita hi. Tuitawite lah a khat in a tui peengte pat diingin Penglam a chielta hi. Penglam in zong atui peengte guonpai in tua ava sisan zong a niih ah ataatta hi. A vaham zong kipan pai in a nungahnu geina tengah "Avara tokorop thah" chi'n aham hamta hi. Nungah nu zong zum seng kisa'n mi mai ah aum ngam nawnsih a, ann neeh diing zong a kisawl zou nawnta sih a, na zong sem nuom nawnlou in a lupna tungah a lumchipta hi. A pa zong lungkham seng kisa'n, "Ka tanu thoidam thei diing aum leh nu ahileh kizawl sah vang, pa ahileh kiteng sah vang" ang chita hi. A khosung uah thu khing kithang kawikawi in tua thu Penglam in zong ang zata hi.
PENGLAM IN ZI NEI: Penglam in a khosung ua numei lawm leh guol tawh kipawl nuom nawnlou nu natna athei mama hi. A vamat sisan a tat zieh a, a geina tenga a vaham pen in azui den ahidan athei a, tua va sisan kisawp sieng leh va ham um nawnlou diing ahidan thei ahiziehin Penglam zong tua numei nu thoidam diingin ang kisata hi. Numei nu lupna langah pei in phui teng a utteng sam nianua in a niih khu a va sawpsahta a, tuachi'n numeinu suulzui zing vaham khu a tawpta hi. Tongchiem pellou in apa'n zong a tanu Penglam tawh ang kiteengsahta hi. Penglam pen natna damsahthei ahiziehin a ngaisang mama bilbel uhi.
Khatvei penglam leh a zi innsunga a umkhawm laitah un a zi khinpi tunga a zuha bil la diingin a kaatou hi. Penglam in zong a nuoi apat a azi a ettou leh a zunthahna amu a, lamdang asa mamata a, a ginbawlta hi. Lungkham seng kisa'n a sungnu kungah taipai zinzen in, "Ka zi in a kalkawm ah chithah golpi khat nei. A manlang a ithoi sih leh damsawt sih va" chi'n ava lunghimaw hamta hi. A sungnu'n zong "Tua chithah nachi pen chithah hilou in naubawlna mun ahia, su kichi ahi. Na zunthahna hengsuh inlen lumkhawm ulechin nau nanei diing uhi" chi'n ahilta hi.
Penglam zong tadei chitah a zi luppi diingin ang taita zinzen hi. A pinu chipen manghil kha vang chi zau in atai kawmkawm in "Su su su su su" achi pheiphei ta hi. Guo zuhzou chet ahiziehin lampi naal ahi diinga, ataina lampi in tungvum khat a tawnkha a tuana tungvum tung ang tuntah in lei naal seng ahiziehin penglam ang kitaal a, a tosena ang kinei leh na saseng in a thuchiemte a manghilta hi. Tuamun a athu manghil pen um diing sa in Penglam in zong tungvum khu ang tou panta hi. A tungvum ang tawtaw lai in mikhat hing pei in, "Penglam na pu saw tou nama?" achileh "Eeih, kui hiau ei" chi'n atou kia pialpual hi. Tuazou in mikhat hing kei kia leuleu in, "Penglam tuana na pi su tou nama?" achileh "Eeii, muta ing ei, muta ing ei" chi'n "Su su su su" chi'n ang tai kiata vingveng a, atawp in inn ang tung khong khongta hi.
PENGLAM SUTHEI: Penglam a sung-nu kunga hawzou in "Su su su su su" chikawm in innsung ang tailut thaw zozen hi. A zi tawh thu umdan bangma kikum manlou in a sung-nu chi bangtah in a zi kalkawm a chithah leh ama zunthahna ang tuokhawm tahtah chiengin nuomsa sengin asun-azan in a zi ang luppita hi. Nasep zong bangma sem tahtah manlou zen in azi ang luppi pita hi. A tawp in a zi khu hing ki-ningtel khong khongin a nu (Penglam sung-nu) kungah thu umdan zousie agenta hi. A nu'n zong Penglam in a kunga a thugente - azi kalkawm a chithah golpi khat um ahidante, manlang a thoi ahilou leh shi mai diing ahidante leh adang dangte a genpita hi. Tuachi'n a thu umdan ang theitah in a nu'n a tanu kungah, "Khatvei umtawng khat na kawng ah koi inlen, ang luppi chienga umtawng ang keeh chiengin 'Eh, ka kawng tawngta ee, mihingpa!' chi lechin hing tawpthei nabou ven" chi'n a thuhilta hi. A nu chidan bang bang in ang bawlta a, inn ang tun tahin umtawng khat a kawng a khai in ang lutta hi. Penglam zong kipan pai in a zi ang luppita hi. Ang lupkhawm a ang kinet tahma ule azi kawnga umtawng kikhi pen ang keehta a, a zi'n zong, "Eh, ka kawng tawngta ee, mihingpa!" achi leh Penglam zong azi shi diing zau in azi a luppi ngam nawnta sih hi. Tuachi'n a zi zong ang gaita a, sawtlou in ta ang neita uhi.
PENGLAM GAMVAAHNA: Nikhat Penglam gam pawtna khat ah kamkei in lampi ana khah a, Penglam in ang nai deudeu chieng in kamkei in zong petlum nuom kisa in ana ngiih hi. Penglam in lah kamkei misa nethei ahilam theilou in "Koi uital vaahla na hiei?" chi'n pang beh diing in ang zuonta hi. Penglam in zau vetlou ahilam athei chieng in tua kamkei zong ki-ngamla in a kihemmang hi.
Inn ang tun in a zi kung ah a siltuoh agen tah in azi'n zaupi kisa seng in "A gielpawl pouma na giin diing, ang thatthei, ang nethei ahi" chi leh Penglam zong azau mama hi. Nikhat gampawt ang tun in azi'n a niih gielpawl biambuam khat a kemtung uah ana phou hi. Penglam zong zau seng in inn alut ngam sih hi. Sawtpi abuoi nua in aahgawchieng khat hingla in tua azi niih gielpawl khu agal dawt zutzut a, azi niih gielpawl ang kihaupita hi. Azi'n a husa a zah in innmai lang a ang pusuoh leh Penglam aahgawchieng tawh pang a a niih gielpawl tawh kihau ang muta hi. Azi in "Bang diinga tuami na khuchi bawl ahiei?" chi leh Penglam in "A gielpawl khat poupou in ang keilup thei nachi hilou i?" achi a, azi'n tua a niih gielpawl atuokhiet chieng in Penglam inn a lut ngam pan hi.
PENGLAM IN NGA BENG: Nikhat a zi zong gongsan kisa in Penglam kungah, "Mi'n a zi leh tate a diing sa leh nga pozing. Nang zong khatvei beeh lui vavah inlen nga hing puoh thei sam lechin asih diei. Nga al khat sa al khat zong idu vele" ang chita hi. A zingni'n guo ang chiin kha laizang a, guo tamseng sengin hawhtui aluong zengzung a, a bihap nuoi uah zong bihatui tuhna tenga tui dim in adim hi. Penglam zong tua ni in lui vaah diing chi'n ang kithawita hi.
Tui umna khat phot a nga um diing hiva chi'n a bihatui tuhna ua tuilah a leenta tawh ang huoita hi. Hun sawtpi khat ang huoi huoi zou in ukeng khat ang manta a, adang zong ka matbe khah leh chi'n bihanuoi ah nga ang beng ziah ziahta hi. Tuahun laitah in innsungah a nau uh akap kap a, azi'n zong a takap pen ang tawpthei khah leh chi'n, "Tawp aw bawi, napa luivaah zong hing tungbai tava ee, na pa'n nga tampi ang puoh diing hi ee" achileh Penglam in zong ana za a, a nga behna bihanuoi apat in, "Na kap kap nawnsih vuo, hing tungpai diing hita ing ee" ana chi thetthut hi. Innsunga a ta kaa lah khawl theilou ahiziehin a nu'n zong ang tawpthei khah leh chi'n, "Tuana na gei ah thadam" achileh Penglam in anaza a, zauseng kisa in a bihanuoi a anga behna apat in innkem tung kalkhat suo in, innsung ang tuta hi.
Nga beng hing tung chi'n azi in a bawm asuo leh ukeng khat a ninga beh khat maimai amuta hi. Penglam zong kipanpai in ukeng huon diingin ang kisata hi. Ukeng tawh kituoh diing chi'n belta meng khat lungthu tunga ang suon a ukeng ang hahsuh leh ukeng zong a tuitung ah ang laampaita a, tui ang zam kawikawi hi. Penglam in zong atui bawl tawmseng hiva chi'n beel goldeu khat ah ang heikhe kia a, tuana ukeng akoi kia leh ukeng tuitung ah ang laam zel hi. Penglam in zong a beel meng taluo hiva chi'n taubeel golpi khat sungah tui suongin tuanah ukeng ang ha kiata hi. Ukeng zong tuitungah alaam zel a, a tui tawmseng hiva chi'n atui a khup bebe a, atawp in atui in taubeel kamtan ang phata a, tuachi'n a ukeng zong kitawmkhie in a leengmangta hi. Penglam in a ukeng pen lawmaw asuo vawt hi.
PENGLAM IN NGA BENG: Nikhat a zi zong gongsan kisa in Penglam kungah, "Mi'n a zi leh tate a diing sa leh nga pozing. Nang zong khatvei beeh lui vavah inlen nga hing puoh thei sam lechin asih diei. Nga al khat sa al khat zong idu vele" ang chita hi. A zingni'n guo ang chiin kha laizang a, guo tamseng sengin hawhtui aluong zengzung a, a bihap nuoi uah zong bihatui tuhna tenga tui dim in adim hi. Penglam zong tua ni in lui vaah diing chi'n ang kithawita hi.
Tui umna khat phot a nga um diing hiva chi'n a bihatui tuhna ua tuilah a leenta tawh ang huoita hi. Hun sawtpi khat ang huoi huoi zou in ukeng khat ang manta a, adang zong ka matbe khah leh chi'n bihanuoi ah nga ang beng ziah ziahta hi. Tuahun laitah in innsungah a nau uh akap kap a, azi'n zong a takap pen ang tawpthei khah leh chi'n, "Tawp aw bawi, napa luivaah zong hing tungbai tava ee, na pa'n nga tampi ang puoh diing hi ee" achileh Penglam in zong ana za a, a nga behna bihanuoi apat in, "Na kap kap nawnsih vuo, hing tungpai diing hita ing ee" ana chi thetthut hi. Innsunga a ta kaa lah khawl theilou ahiziehin a nu'n zong ang tawpthei khah leh chi'n, "Tuana na gei ah thadam" achileh Penglam in anaza a, zauseng kisa in a bihanuoi a anga behna apat in innkem tung kalkhat suo in, innsung ang tuta hi.
Nga beng hing tung chi'n azi in a bawm asuo leh ukeng khat a ninga beh khat maimai amuta hi. Penglam zong kipanpai in ukeng huon diingin ang kisata hi. Ukeng tawh kituoh diing chi'n belta meng khat lungthu tunga ang suon a ukeng ang hahsuh leh ukeng zong a tuitung ah ang laampaita a, tui ang zam kawikawi hi. Penglam in zong atui bawl tawmseng hiva chi'n beel goldeu khat ah ang heikhe kia a, tuana ukeng akoi kia leh ukeng tuitung ah ang laam zel hi. Penglam in zong a beel meng taluo hiva chi'n taubeel golpi khat sungah tui suongin tuanah ukeng ang ha kiata hi. Ukeng zong tuitungah alaam zel a, a tui tawmseng hiva chi'n atui a khup bebe a, atawp in atui in taubeel kamtan ang phata a, tuachi'n a ukeng zong kitawmkhie in a leengmangta hi. Penglam in a ukeng pen lawmaw asuo vawt hi.
PENGLAM IN ZULEITE ENG: Nikhat Penglam haikung nuoi ah ana sun iimut hi. Haiga ne a kumsuh katou zuleite amu chiengin ama'n zong, "Tam zuleite bangin kei zong hai kung ah kumsuh katou thei vang" chi'n haikungah ava katou hi. Haigate khu ane ne a, akham zoutah in zuleite kumsuh bang banga kumsuh diingin alu leilang ngat in ang kumsuhta hi. Tomnoukhat ang kumzou in a tahsa kilangleeh gawp in haikung sangpi khat apat in a kesuh a, haikung bul ah khophawhlou in a bupshita hi. Hun phabep zou nua in khuo ang thei kia a, agei a et leh a lutang in leitang a phuh khahna kuoh amu a ama'n zong, "Ei, hampha mama ing ee, ka iimut kaal in saipi khat in hing tuonkha dihta ei. A kengkhap zong lien mama ee, kei kamphat hi ee ang tot khahlou" chi'n a innlang manlang in a zuonta ving veng hi.
PENGLAM IN SAKHI DEL: Nikhat Penglam gamvaah diingin ang kisata hi. Gamsung ang pawt leh sakhi khat a galmu a, tuapen a delta zinzen hi. A sakhi zong zau seng kisa'n a thalsai in atai taita hi. Penglam zong lungkeloutah in a sakhi geina lamlam zui in a sakhi khu a nuadel delta mai hi. Atawp tawp in a sakhi del in a lampi a singluong kihung khat kaantan zouta sih hi. Penglam zong kipan pai in, "Tami hoihoi kan zoulou" chiin a sakhi khu singluong panglang khat ah koi in a taisah kia a, a nuadel kia hi. A tawptawp in a sakhi khu gimseng kisa'n ang tai nap tasih a, Penglam in a manta hi.
A sakhi mat hun khu zingkaal lang ahi nalai ziehin vai apei nuomnai sih a, ama'n zong a gei a shizou themkhat hieh meng meng in a sakhi tawh kaan/ia/khi khawmin a sakhi kungah, "Ka inn uah napei inlen kazi kungah na sungtui hoitah a ana huon diing. Tualeh, shizou te zing chienga nasa pawhhawna diing ahi chi na genta inlen, kei nitaahlang chiengin hing pei diing kachi chi zong ana genta in aw" chi'n a thuhah a, sakhi khu ama tang in a peisahta hi. Nitaah in inn ang tungta a, nitaah ann leh sakhi sungtui tuitah a me diing chi'n a zi kungah ann thua diingin ang sawlta hi. A zi'n ann ang thua a, me zong ang thua taahleh sakhi sungtui chi diing mawng mawng aum tasih hi. Penglam zong hing kipan in, "Tuni zingkaal lamin sakhi khat kaman a, kei lah hing peibai man nailou kahizieh in sakhi khu shizou lomtang khat tawh khau in khikhawm in innlang zuon diing leh a sung nana huon diingin sakhi kang vaihah hilou i" achi zaih hi.
PENGLAM AAILUM: Louhal hun ang hita a, mite'n lou ang hal zungzungta uhi. Penglam innkuonpite'n zong lou hing halta in, mang ang khaw zouta uhi. Tuachiin mite'n loubuuh diing ang lam leulou ta ua, hilezong Penglam in loubuuh diing a ngaisahta mawngmawng sih hi. A tawp in a zi'n Penglam kungah, "Mite'n loubuuh nei chietta uh, en lah kinei nailou. Sun ann neh chienga nisa nuoi a kine, sunkhawl chienga nisa nuoi leh singhiim nuoi pou kibel zing. Nang zong loubuuh diing khat hoisih taleh aailum chie beeh khat hing bawlsah in" chi'n ang ngenta hi. Penglam zong kipanpai in nikhat loubuuh aailum chie khat bawl diingin ang kipanta hi. A loutaw ua luidung ah aaikuo ang sawhta a, atawp tawp in aai khat ang manta hi. Tua pen hing that in alum (shell) khu ang lakhie a, loulai ah loubuuh dandeu in akoita hi. Tuapen azi thugen dantah a aailum a loubuuh kibawl dan ahi hi. Nitaah in inn ang tun tah chiengin a zi leh a nu kungah loubuuh bawlzou ahidan ahilta hi.
A zingni in a zi leh anute loukuon bai diingin ang kisata ua, a ui un a zuisawmta hi. Penglam in zong, "Nu aw, i ui zawpi sih vuo, i buuh ne va ee" achi malam hi. Lou ang kuonta petma ua, loubuuh diing kichi mawng mawng amuta sih uhi. Penglam zong sunkim pawlin loumun ang tungta sam a, a loubuuh lamna adoh uleh a khut tawh a kawh a ahil a, hilezong amu thei tuon sih uhi. A loubuuh mun ah zawpi in a zi leh anu ahil leh thangpai kisa sengin a houpi nuom nawnta sih uhi. Tuachiin nitah langin guo ahing zuta a, Penglam zi leh nu'n guo thuoh in bel diing loubuuh umlou ahizieh in vai apeita uhi. Penglam in a loubuuh bawl aailum sungah a khut khat akoi a, buuh beel ahisam hi. A khut in aailum sung a bel vangin a tahsa in guo hoideu in a thuohkha a, nitah lang tahtah in nitum lam zong kitheilou ahimanin khuo ang miel panpanta hi. Penglam zong a guo thuohna'n a chi khingdang in vot asata mama hi.
PENGLAM IN A TA THAT: Khatvei Penglam zi leh a nu loukuon diingin ang kisa ua, Penglam khu nau ngai diingin inn a umsahta uhi. A nu leh a zi lou ang kuonzou un sunlai in ata gilkiel in ang kapta hi. Penglam in ann pelou ahimanin anau uh gilkiel in ang kap kapta a, ahim him a nauhimna laa asahpi pi vangin atawp theita sih hi. Penglam zong lungdong kisa in ata in thuohla thei diing natna khat nei hiva chi'n a ta chitung a etsah kawikawi leh a zangnip ava mukha kawi laizang hi. Penglam in zong, "Ohho, tamna na zangvum ah uilut golpikhat a um a tuapen thuohla a kapkap navele maw!!!" chi'n siatul khat emsan pimpem in a nau zangnip khu a dawtsahta hi. A nau zong sawtlou laitat a a kipei zou in a shita hi. Penglam in a lupna tung uah siel in, "Na uilut kang dawtsah leh tu'n nataita ma ve maw!!!" chi'n a lumsahta hi.
Nitaah in a zi leh nute vai angtun tah un ata uh umna ang dongta uhi. Penglam in, "I nau in a lutunga uilut golpikhat anei in tuapen thuohla a sun kaka in ke'n zong siatul emsan pimpem a alu a uilut kasut thopsah leh tu'n sipta ding deng in lupna tungah ka siel hi" chi'n a zi leh nute ahilta hi. Hun phabep zou in a nau uh ang khah theilou chieng in a zi zong hing lunghimaw in a nau uh ava et leh achi-asa ana daang gawpta a, ana vot gawpta hi. Ang kapta a, Penglam in ava etleh "I nau shita, a bil tham lechin vot dildelta" chi'n kap pumpum in agenta hi. Penglam in zong a nau uh bil atham leh ana votta hi. Tuana pat in Penglam in mishite satung leh bil vot ahi chi ang theita hi.
PENGLAM TA VUINA: Penglam in a ta ang shisah chieng in a vui diing in ang kisata hi. A pheehpi ua a ta zeil in a lieng ah ang pota hi. Sawtlou ang puoh nua in a pheeh khu a taw kihulou ahimanin hing kithing thing in asung a mishiluong khu ang thingkheta khong khongta hi. Penglam in a theipha sih hi. Lamsau simpi khat ang peizou in alieng kham asata a, alieng heng kinei in a pheeh khu lamsah lang a apuoh pen lam hanglang ang taatsah sawm leh a bawlthei sih a, anualang ang ki-ngat leh a pheeh khu lamhang lang ah ang umta hi. Lungkimtah in Penglam zong alieng heng kisa in ang peipei hi. A gimna mun khat ah ata vui kinei in tua pheeh hawmpi ang vuita hi.
Ta vuizou in Penglam zong ang kileta a, khosung ang lut diing kuon in lamlai ah ata kietsuo pen ang muta hi. "Ei ta guoh shi isah leh mi tate zong shi ee" chi'n shiluong khu ang lata a, saizawi khat a koidapta hi.
PENGLAM MISHITE HANTUNG AH: Penglam lou a guo sunthuoh a um leh achi khingdang dildel in innlang ang zuonta hi. Apei kawm in ang kihui kawm kawm vevaw a, vot saseng seng abil atham leh abil zong ana vot dildel hi. Penglam in zong "Oh, keipi a shi katavele! ka ta ashi a abil vot..." chi'n mishite kivuina hanmuol langah ang peita a, hantung khat ah ana touta hi. Guozuh tawh meiniim tawh khuo miel chitah in amiel kiahkuah a, mi a kimuthei sih hi.
Tuahun lai in mishite tuibuuh puoh chite leh neehthei puoh chite a kizang hi. Piteeh khat zong tuahun masanglai deu khat a a innkuon shi khat aum hi. Tua a innkuon shi pen tuibuuh puoh diingin ang kuonta a, katam lou kawm leh lungleeng tahin, "Mishite bang nachi chi uoi?" chi'n hasetah in ang kap keuh keuh phei hi. Penglam in tua piteehnu katamlaw ang zah tahin, "A lum lah um ung ee, atou lah um ung ee" chi'n ana dawng hi. Piteehnu zong zau seng sengin thakhat in a meila det paiphei in innlang zuon in a taita vingveng hi. Penglam in zong tua piteeh nu zaushi kisasenga eehkhaw zen a atai amu chiengin zauna khat um hiva chi'n innlang zuon a tai piteehnu a nuadelta hi. Piteehnu'n lah mishite'n hing nuadel chi'n a thanei sun tengin atai in atai vingveng a, Penglam in lah zauna khat um hiva chi'n piteehnu nuaphah sawm in atai zenzon a, ani un a khuo uh atung bai mama uhi.
Tuahun lai in mishite tuibuuh puoh chite leh neehthei puoh chite a kizang hi. Piteeh khat zong tuahun masanglai deu khat a a innkuon shi khat aum hi. Tua a innkuon shi pen tuibuuh puoh diingin ang kuonta a, katam lou kawm leh lungleeng tahin, "Mishite bang nachi chi uoi?" chi'n hasetah in ang kap keuh keuh phei hi. Penglam in tua piteehnu katamlaw ang zah tahin, "A lum lah um ung ee, atou lah um ung ee" chi'n ana dawng hi. Piteehnu zong zau seng sengin thakhat in a meila det paiphei in innlang zuon in a taita vingveng hi. Penglam in zong tua piteeh nu zaushi kisasenga eehkhaw zen a atai amu chiengin zauna khat um hiva chi'n innlang zuon a tai piteehnu a nuadelta hi. Piteehnu'n lah mishite'n hing nuadel chi'n a thanei sun tengin atai in atai vingveng a, Penglam in lah zauna khat um hiva chi'n piteehnu nuaphah sawm in atai zenzon a, ani un a khuo uh atung bai mama uhi.
PENGLAM IN SAI NEITE SAI KHAT LAAHPIEH: A zingni a thaini in a sai naipa kung ah, "Na saite un ka ta tuonlum" chi'n asai khat uh a laahpiehta a, a sai lahpieh khu mundang ah a zuamangta hi. Hun leh nite hing pei zel in tua nau-ngeeh khu a shisa a Penglam in saizawi a akoi ahidan ang kitheita a, sai neite thangpai sengseng in Penglam mat leh tha mai diing in ang kisata ua, hilezong hausapa'n a ngaidam tadi phot diing un a bawlpieh hi. Tambang in Penglam deilou khu khomipite ang kibe zelzel uhi.
PENGLAM KHOPITE'N NGA BENG UH: Khatvei Penglam a khopite tawh nga ang bengta uhi. Mi zousie nga beng ahi uh chi ang theitah in, Penglam zong koima theilou kaal in innlang ana peidapta hi. A khuo uh atun in inn zousie ah lut in amei (fire) zousie uh tui ana buohmit pieh sieng hi. Ama zong a inngei ah tumphuol khat saat in agei ah ana lum helhulta hi.
Nitaah annhuon hun in inn nupite a ngabehna ua pat a pasalte uh sang in ang peibai zaw deu ua, a innlum chiet uh ang delta hi. Votsa kawm in inn alut ua, mei ang taw sawm uleh amei zousie uh ana mitta hi. Innsah-innhangte kunga mei-am la diing a ang tai kawikawi vang un mei zousie ana mit siengta hi. Ang kikan kan uleh Penglam in tumphuol nei ahidan ang theita uhi. Penglam kung a mei-am la diing a ava pei uleh Penglam in "Mei-am khatvei lahman diing luuh khat" ana chita hi. Amasa'n koima a ut sih ua, hilezong votsa leh ann huon theilou a ang umtah chieng un meithai khat in "Kei bangma hi nawn sing, mei-am vala mai vang" chi'n mei-am ava lata a, Penglam in zong luppi in mei-am ape paita hi. Meithainu kung ah koima pesawn lou diing in ahilta hi.
Khonupite'n zong meithainu kung apat mei-am ava laah sawm vang un meithainu'n "En zong ilei hizuh a, na dei uleh kei bawl bang in va kibawl un" achi a, a penuom sih hi. A tawpna ah a lawdan diing uh theilou in khonupi zousie'n zong ama ua diing chiet mei-am vala ua, Penglam in a luppi sieng hi.
Nitaah annhuon hun in inn nupite a ngabehna ua pat a pasalte uh sang in ang peibai zaw deu ua, a innlum chiet uh ang delta hi. Votsa kawm in inn alut ua, mei ang taw sawm uleh amei zousie uh ana mitta hi. Innsah-innhangte kunga mei-am la diing a ang tai kawikawi vang un mei zousie ana mit siengta hi. Ang kikan kan uleh Penglam in tumphuol nei ahidan ang theita uhi. Penglam kung a mei-am la diing a ava pei uleh Penglam in "Mei-am khatvei lahman diing luuh khat" ana chita hi. Amasa'n koima a ut sih ua, hilezong votsa leh ann huon theilou a ang umtah chieng un meithai khat in "Kei bangma hi nawn sing, mei-am vala mai vang" chi'n mei-am ava lata a, Penglam in zong luppi in mei-am ape paita hi. Meithainu kung ah koima pesawn lou diing in ahilta hi.
Khonupite'n zong meithainu kung apat mei-am ava laah sawm vang un meithainu'n "En zong ilei hizuh a, na dei uleh kei bawl bang in va kibawl un" achi a, a penuom sih hi. A tawpna ah a lawdan diing uh theilou in khonupi zousie'n zong ama ua diing chiet mei-am vala ua, Penglam in a luppi sieng hi.
Papite ang tun chieng un a zite un Penglam thu bawldan zousie ahil uhi. Innsung papite zousie kikhawm in Penglam khu tha ang sawmta uhi. Numei tunga thaangtat khu Zou ngaina ahi sih a, numei in a pasal angkawm san chite leh pasal numei tung a thaangtatte khu nawsuo ahiei hepkhiet ana hi mun mama hi. Tam pen Zou ngaina ahi hi. Tuana pat in penglam zong ang kibu kawikawita hi.
PENGLAM LEH A GAALTE: Penglam ang sui suita ua, penglam zong gampalah ah ang kibu kawikawita hi. Nikhat Penglam ang delta ua, Penglam zong mihat chitah atai vanglah chiengin apha zou sih ua, gampalah ah a mangsah paipai uhi. Tuabanga a mansah chiengun, "Penglam heitah a um ata ee?" achi chiengun Penglam, "Tamnah um ing ee" chi'n a gen zel a, adel chiengun a taimang zel hi. Adelte zong gim kisa in luigei khat ah ang khawl ua, sun-ann ne diingin ang ki-iimta uhi. Penglam zong tua akhawlna gei uah ana kibu laizang hi. Sun-ann ang neehtah un alah ua meng pen in annkhal lienpen ang khaitou leh Penglam in a kibutna apat in, "A meng penpen in aahta khai in khai valiang" ana chi hi. "Eei, tuanah Penglam um ei" chi'n a nuadel zel ua, apha zou mama sih uhi.
Munkhat ah ang khawl ua, alah ua khat in singluong khat a teipi a khaw in, "Penglam um leh hichi khaw vang" chi'n agei ua singluong kihung khu akhaw hi. Penglam zong tua singluong panga na kibukha ahimanin, "Hing khokha va uchiei" ana chi hi. Tuana a kibutna apat in Penglam khu a manta uhi. Penglam ang mat chiengun khau khi diingin a khuttawng ang lahsah uleh Penglam in, "Ka pu kapate'n gal amat chiengun tambangin khau khi uh" chi'n a khut hip in akhuttawng leh a baan guol ah khau akikhi sahta hi. Penglam manzou in innlang zuon diingin ang kaita ua, alah ua naupang pen in Penglam ang kaisahta uhi. Bangtan amakhat a nuazui zou in, "Kapu kapate'n sielkhau asuut chieng un tambangin suut uh" chi'n a khut zezang in amai a naupang ama kaipa zangpai tah a kiusah a ataimangta hi.
Nitaah lang in loutul loubuuh Penglam in ang beel khah leh chi'n tua loutul loubuuh khu ana chingkipta uhi. Penglam zong nitaah langin tua loutul loubuuh beelnuom ahimanin gallang apat in, "Ka buuh ei" chi'n ang kikouta hi. Koima'n a dawng nuom sih uhi. Penglam in zong, "Ka buuh ei, abangchi natai, nidang in lah nang dawng a, tu'n lah nang dawng sin, ka buuh ei" chi'n ang kikou kiata hi. A gaalte'n zong a buuh in nidanga adawn chienga Penglam hing peizel hiva chi'n Penglam in, "Kabuuh ei" ang chi kiatah in, "Hawi" chi'n ana dawng uhi. Penglam in zong, "Gal um ei, gal um ei" chi'n tuamun a taisan kiata hi.
PENGLAM SHINA KITHEILOU: Tuabanga a kidel del uapat in Penglam geina kithei nawnlou in a mangthangta hi. Innlum loulum lah tung kia nawnlou, a galte'n amat uh ama chi lah kitheilou leh mundanga peem ama, sapi ngapi khat in atha a aneeh ama, keen leh ngaw a kie ama chi zong a kithei nawnta sih hi.
***************************************************
